De Foto, De Fato

Freedom is just another word for nothing left to lose (Janis Joplin, 1943-1970)

Soms zie je een foto waar je langer naar kijkt. Een fascinerend beeld. Veelzeggend. Wat zie je? Wat zit er achter? Waarom is deze afbeelding in de krant geplaatst? Wat betekent het beeld?

Bovenstaande foto is er zo een.

Opgeheven gezichten kijken naar de hemel. Angela Merkel kijkt zorgelijk: ‘valt er niet iets naar beneden?’, lijkt ze te vragen in gezichts- en lichaamstaal. Haar vingers in elkaar gekringeld. Rechts achter haar het opgewekte hoofd van Rutte. Nieuwsgierig kijkend door zijn brilletje. Het ‘eagere’ en slimme jongetje uit de klas. Schuin achter Merkel staat een vrouw met een breed gezicht te genieten van…de zon? Schijnt deze in Wales? Ze lijkt een klein beetje op Erica Terpstra. Bij het onderschrift staat niet wie zij is. Misschien een Oostelijke presidente: Letland?

In het midden een leuke, lachende, vrij jonge vrouw. De Deense premier Hella Thorning-Schmidt. Hee, was zij niet degene die een beetje flirtte met Obama tijdens de herdenking van Nelson Mandela? Lekker breed uitgemeten in de (sociale) media. Met de sjagrijnige (?) Michelle Obama, de charmante Obama en de lachende, Deense Hella op de tribune van een groot stadion. Het lijkt een aardig type, deze blonde Hella, maar ze zal niet voor niets op die plek gekomen zijn. Ze heeft vast haar op de tanden. Maar ze straalt iets uit dat doet denken aan de leuke politica Birgitte Nyborg uit de geweldige Deense serie ‘Borgen’.

Obama staat er relaxed bij. Armen losjes over elkaar. Alle witte tanden ontbloot. Mooie tanden. Zelfs op deze foto straalt de man uit wat hij ook uitstraalde toen hij sportief en losjes de vliegtuigtrap afdaalde bij zijn bezoek aan Nederland. Charisma. ‘Los’ leiderschap. Een knappe combinatie. Op deze foto is niets te zien van het beeld dat laatst op t.v. zichtbaar was: een duidelijk ouder geworden, vermoeide man. Hij gaf commentaar op de tweede onthoofding van een Amerikaan. Steven Sotloff. Op deze foto oogt hij fris en fruitig. Zoals een machtig man betaamt. Gezond, charismatisch en…ja, mooi.

De Canadese president Harper, naast de lachende NAVO-chef Rasmussen, oogt nog bezorgder dan Merkel. Hij ziet iets wat de anderen (nog) niet zien.

En dan de kleding. Daar hebben ze vast iets over afgesproken. Blauw-en paarstinten. Paars is het jasje van Merkel. Paars is de das van Rasmussen. Blauwpaars het jasje van Hella. Blauw zijn de pakken, helderwit de meeste overhemden. Prachtig qua kleur en opbouw van het beeld. En wat zegt die kleur paars? Wij hadden ooit een paars kabinet. Beatrix had op de officiële kabinets-foto een paars-gebloemde rok aan. Ik las later dat daar over nagedacht was. Paars zou de kleur van samenwerken en het compromis zijn. Zouden ze dat daar in Wales ook beogen? Vast wel. En blauw, zo leerde ik ooit van de vrolijke kleurendeskundige Ilanit van der Z., wekt vertrouwen.

En o ja, rechts achter zie je, een beetje verstopt, tussen Rasmussen en Obama in, een pet. Van een hoge pief in het leger. Toch ook een dreig-elementje in deze verder opgewekte en vertrouwenwekkende foto. Het NAVO-leger, een beetje verstopt, maar wel degelijk aanwezig.

Wat een foto al niet kan vertellen…Deze stond op pagina 6 en 7 in De Volkskrant van 6 september. De kop luidt: ‘NAVO-top Staakt-het-vuren in Oost-Oekraïne.’

De NAVO-top vond plaats in Wales. Ooit reden we daar, na een verregende vakantie in Ierland, doorheen: een groen en glooiend, vredig landschap. Bergachtige ruigte. Maar vooral groen. Heel wat anders dan de kale, hete woestijn. Ook daar reden we ooit doorheen. In een wiebelende jeep, in Israel. Mooi, maar dreigend. Zand en stenen. Niets tot weinig dat groeit of bloeit. Gladde, schuwe diertjes die zich in het hete zand verstoppen en insecten zijn de paar levende wezens die in het onbuigzame landschap overleven.

Soms zie je een foto die je niet had willen zien. De foto van de journalist Sotloff is zo’n foto. Ook in de Volkskrant van 6 september. Pagina 32. Het witte, verstilde gezicht van de man, die weet dat hij gruwelijk vermoord wordt. Zijn dichte ogen. Het oranje gewaad dat ongepast kleurig afsteekt tegen het lichte woestijnzand. De zwarte, Middeleeuwse beul met het zilverkleurige mes. Een zwart heft. Het mes doet me denken aan een ordinair vleesmes. Dat had ik allemaal liever niet gezien.

En toch is het goed. Want ik denk aan de dappere, stille man, die niet smeekt maar stil en trots zijn vreselijke dood tegemoet treedt. Een bevriende journalist vertelt: ‘Steven was bezig met zijn laatste verhaal. Hij had er genoeg van. Al die ellende, al dat geweld.’ Het laatste verhaal van Steven Sotloff kwam er niet. De foto is zijn laatste verhaal. En tegelijk zijn meest indringende. Die van een onschuldige, jonge journalist in oorlogsgebied. Gedood door een Westerse IS-beul.

Steven Sotloff. Remember his name.